Грипп – бу ўткир вирусли юқумли касаллик бўлиб, қўзғатувчиси вируслар хисобланади. Грипп касалигини 3 турдаги вируслар қўзғатади, А ва В, С тури.
Грипп вируси ташқи мухит омилларга чидамсиз бўлиб, хаво томчи йўли орқали тез юқиш вирус эволюцияси жараёнида унинг чидамли турининг шикастлашига сабаб бўлмаган, лекин шуни алохида айтиб ўтиш керакки А гриппни чақирувчиси қуш вирусли рекомбинанти ташқи мухитга чидамли хисобланади.
Хар учала вирус хос антигент шароитга эга. Инфекцияни ва эпидемик жараённинг ривожланиш учун 2та антигент гемаглютинин (Н) ва нейраминидаза (N) ахамиятга эга.
А вируси хавфли хисобланиб унинг юза антигени (гемаглютинин) тез ўзгарувчан бўлиб одам организнинг махсус жавоб иммун реакциясини белгилаб беради. Бу гемаглютинин деган ўзгарувчанлик катта ахамиятга эга бўлиб касаллик дрейф антигентларни юзага келишига сабаб бўлади.
Эпидемия бошида ва охирида топилган вируслар гемаглютининлар билан фарқланади. Кейинги эпидемик шаклланиши Дрейф варианатлари тарқалишига сабаб бўлиши мумкин.
С грипп вируси-бу кам учрайдиган қўзғатувчи бўлиб, болаларда янги ўткир респиратор касалликлар чақиради.
В грипп вируси А вирусига ўхшаш бўлиб унинг антеген таркибда ўзгаришлар йўқ, эпидемияга чақирмайди.
Грипп эпидемик жараёни ривожланишида касаллик қўзғатувчи манбаи касалликни оғир ва енгил тури билан оғриган беморлар хисобланади.
Касаллик юққандан сўнг касалликни яширин даври 3 кун кечади. Яширин даври тугагандан кейин катарал ўзгаришлар ривожланиши билан нафас йўллари орқали қўзғатувчининг ташқи мухитга ажралиши кузатилади. Йўтал, аксириш, гаплашиш орқали нафас йўлларининг грипп вируси билан тўйинган некрозга учраган эпителиал хужайралари хаво аэрозларига қушилади.
Грипп касаллигин асосини хаво томчи йўли орқали яъни аксирганд. йўталганда қўл бериб куришганда, тана хароратини кўтарилиши ва нафас йўлларини яллигланиши билан бошланади. Асосий клиник белгилари тана хроратини 38.5-40 0С кўтарилиши, холсизлик, қақшаш, йўтал, аксириш, бурун битиши ва оқиши, томоқ оғриши, бош оғриши, мушакларда оғриқ аломатлари кузатилади. Баъзан қайд этиш ва ич кетиши холатлари хам кузатилади.
Грипп касаллигида кўп холатларда ўпка яллиғланиши кузатилади. Юқоридаги холатлар қайд этилса албатта тиббиёт ходимларига мурожаат қилиш зарур. Касалликни асоратлари олдини олиш ва тез согайиш учун бемор касалигини биринчи кундан бошлаб ётиш тавсия этилади.
Бемор ётган хонани тез тез шамолатиб туриш лозим. Беморни оила аъзолари парваришлаш жараёнида тиббий ниқоблардан фойдаланишни тақозо этади . Бемор ётгна хона совунли сув ёки зарарсизлантирувчи моддалар билан намли тозалаш ишлари ўтказилади.
Бемор кўпроқ суюқликлар мевали компотлар, мева ва сабзавот шарбатларидан енгил хазм бўладиган оқсил витаминларга бой таомлар истемол қилиниши керак.
Грипп касаллиги эпидемияси даврида мактабгача таълим муассасалардан, мактабларда мураббий ва тарбияланувчилар, ўқитувчи ва ўкувчилар дока ниқоб тақишлари ва эрталабки фильтрларни ўтказишлари лозим. Аниқланган беморларни ўз вақтида алохидалаш керак.
Грипп ва ўткир респиратор касалликларига гумон килиниганларни ўз вақтида изолация қилиш ва худудий поликлиникаларг шошилинч хабарнома бериш керак.
Ахоли ўртасида ва барча ўқув тарбия муассасалари, ташкилот ва коорхоналарда Грипп касаллиги ва уни олдини олиш профилактикаси тўғрисида таргибот ишларини олиб бориш лозим.
Грипп касаллигидан сақлайдиган энг самарали восита бу касалликка қарши эмалашдир. касаллик эмланмаганлар ўртасида 2-2.5 марта кўпроқ учрайди.
Масумий гриппга қарши вакцина инсонни гриппдан химоя қилади, юққан тақдирда хам касаллик енгил ўтади.
Грипп касаллигини даволашдан кўра касалликни олдин олиш яхшироқдир. Гриппга қарши чора тадбирлар умумий ахамиятга эга бўлиб, касаллик тарқалганлик эхтимоли бор мамлакатларга бориш сафардан сақланиш, шахсий гигиена қоидаларига, дам олиш ва мехнат қилиш хамда овқатланиш тартибларига риоя қилиш лозим.
СЭО ва ЖС Қарши тумани эпидемиология ва
иммунопрофилактика булими мудири: Н.Ибрагимова.